Voorkom inhalatiefouten: zorg voor eenheid in type inhalatoren
Het gebruik van inhalatoren blijkt in de praktijk nog geregeld problemen op te leveren die significante impact kunnen hebben op de ziekte-uitkomsten. Lars Dijk, MSc (onderzoeker) en prof. dr. Janwillem Kocks (huisarts), beiden werkzaam bij het General Practitioners Research Institute (GPRI) in Groningen, gaan in op de bevindingen uit de PIFotal- en de MISMATCH-studie waarin de inhalatietechniek van patiënten met COPD met verschillende typen inhalatoren (droogpoederinhalatoren (DPI) en dosisaerosolen) is onderzocht.
Nieuwe checklist
prof. dr. Janwillem Kocks, huisarts
“We zijn gestart met wat is ‘goed’ aan de hand van de zogenoemde inhalatieprotocollen van de Long Alliantie Nederland (LAN)”, voegt Kocks toe. “Daar zagen we helaas al dramatische resultaten; in alle landen gaat het fout met alle soorten inhalatoren. Wat bijvoorbeeld opviel, was dat mensen hun DPI schudden. Dat moet je niet doen en al helemaal niet als de DPI al is klaargemaakt, omdat je dan het poeder eruit kunt schudden.” Kocks begrijpt wel waar deze fout vandaan komt. “Dit is afkomstig van de dosisaerosolen waarbij schudden soms noodzakelijk is om het medicijn en drijfgas te mengen.” Dijk heeft zich, in samenwerking met Titia Klemmeier, oprichtster van stichting Inhalatie Medicatie Instructie School (IMIS), ingezet om een nieuwe checklist te maken waar ook typische fouten in zijn opgenomen die niet in de standaardprotocollen staan. Dijk: “We hebben eerst 100 van de ruim 1.400 video’s bekeken en de handelingen gescoord die potentieel effect hebben op het wel of niet goed aankomen van de medicatie. Op basis van de frequentie van deze fouten is een nieuwe lijst ontwikkeld.” Kocks merkt op dat wat men op de video’s zag, vaak tot opgetrokken wenkbrauwen leidde. “Je bedenkt niet hoe mensen hun inhalator gebruiken, we hebben echt gekke dingen gezien.” Hij pleit er dan ook voor dat behandelaren hun patiënten vragen bij een consult gewoon eens te laten zien hoe ze hun inhalator dagelijks gebruiken.
"Dijk: "Met de juiste instructie kunnen veel fouten worden voorkomen"
Verschillen
Lars Dijk, MSc onderzoeker
In de MISMATCH-studie (een vervolgstudie van de PIFotal-studie) is ook gekeken naar fouten die misschien gerelateerd kunnen zijn aan het gebruik van een dosisaerosol, zoals het niet volledig uitademen voorafgaand aan inhalatie. Ook een verkeerde houding tijdens de inhalatie en het niet goed vasthouden van de adem bleken veelvoorkomende fouten. “Er bleek qua fouten weinig verschil tussen de landen te zijn”, aldus Dijk. Wat men wel uit de video’s kon opmaken, was dat mensen in Nederland ten opzichte van gebruikers in andere landen de stappen van het inhaleren heel erg lijken te visualiseren. Dijk: “De instructies lijken in ons land helderder gegeven te zijn.” Kocks denkt dat dit mogelijk het resultaat is van alle inspanningen op inhalatiegebied. “Het is moeilijk te kwantificeren, maar Nederlanders inhaleren meer bewust. Dat is misschien wel het effect van zo lang zoveel aandacht voor inhalatietechniek in ons land.” Een ander opvallend verschil tussen de diverse landen was het tijdstip waarop men de laatste inhalatie-instructie had gehad. “Hoewel het in Nederland iets recenter was dan in de omringende landen, heeft nog steeds maar 30% van de deelnemers in het afgelopen jaar instructie gekregen.” Kocks: “In principe moet het jaarlijks worden gedaan. In de MISMATCH-studie was de mediaan 4,5 jaar.” “Hopelijk verbetert dat in de toekomst, want met de juiste instructie kunnen veel fouten worden voorkomen”, aldus Dijk.
Therapietrouw en inhalatietechniek samen bekeken
Kocks wijst in dit kader op het bijzondere karakter van de PIFotal- en de MISMATCH-studie. “Er is doorgaans veel aandacht voor therapietrouw. Uniek is dat zowel therapietrouw als inhalatietechniek zijn meegenomen. Wordt therapietrouw ‘los’ bekeken, dan lijkt er een relatie te zijn met de uitkomsten, maar als therapietrouw en inhalatietechniek samen met de ziekteuitkomsten worden bekeken, dan drijft inhalatietechniek de relatie. Kortom: als je aan beide wat moet doen, doe dan iets aan inhalatietechniek. Daarom is het zo teleurstellend dat het gemiddeld 4-4,5 jaar geleden was dat mensen inhalatietraining hadden voor de inhalator waar ze de studie mee in kwamen.” Als het LAN-zorgpad Inhalatiemedicatie en de IRW-methode voor training worden gevolgd (waarin precies de kennis staat waarom handelingen moeten worden gedaan), dan helpt dat volgens Dijk al enorm. “Het is voor een patiënt makkelijker om te snappen hoe een inhalator moet worden gebruikt als deze begrijpt hoe het werkt.”
"Kocks: “Helemaal ideaal is natuurlijk om altijd dezelfde inhalator te gebruiken. Zo staat het ook in de laatste GOLD-update."
Gelijke inhalatietechniek bij meer typen inhalatoren
Een belangrijke boodschap is volgens Kocks dat men zich ervan bewust moet zijn dat wanneer mensen verschillende soorten inhalatoren hebben, dit effect kan hebben op het gebruik. “Dus als je de keuze hebt en denkt ‘Welke typen inhalatoren ga ik deze patiënt voorschrijven?’, zorg dan dat de technieken hetzelfde zijn, bijvoorbeeld met inhalatoren waarbij dezelfde inhalatiekracht is vereist. Als je inhalatoren bij elkaar voegt die niet goed samengaan, zie je potentieel meer fouten.” Hij benadrukt dat het mixen van inhalatortypen moet worden voorkomen. “Helemaal ideaal is natuurlijk om altijd dezelfde inhalator te gebruiken. Zo staat het ook in de laatste GOLD-update.”3 Dijk voegt hieraan toen dat als de patiënt eenmaal een bepaald type inhalator heeft, het zinvol is te beoordelen hoe de patiënt deze dagelijks gebruikt. “Dat geldt overigens ook voor mensen die maar één type inhalator gebruiken.” Inhalatiefouten zijn immers hardnekkig en zeer veelvoorkomend; met de juiste begeleiding en door te luisteren naar de voorkeuren van de patiënt kan een hoop leed worden voorkomen.
Referenties
- Kocks JWH, et al. Prim Care Respir Med 2022;32:18.
- Kocks JWH, et al. Abstract van IPCRG 2022, Malaga, Spanje. Beschikbaar via https://www.ipcrg.org/13436.
- GOLD 2023. Beschikbaar via https://goldcopd.org/2023-gold-report-2/.
You are now leaving the Chiesi PRO website. Would you like to continue?
Okay